Bestuurlijke hoofdlijnen

Wederom blikken we terug op een bewogen jaar waarin Corona ons nog stevig in de greep hield. We hopen dat deze barre coronatijd achter ons ligt en dat alle inwoners meer ruimte krijgen om te leven, ondernemen en zich te vermaken in onze gemeente. Echter garanties geeft deze grillige pandemie helaas (nog) niet. De onzekerheid die we hierbij voelen wordt versterkt door de oorlog in Oekraïne. Miljoenen mensen zijn op de vlucht. Ook in onze gemeente merken we de gevolgen en slaan we de handen ineen om daar waar we kunnen, te helpen.  
Juist in een tijd waarin het leven in een democratische rechtsstaat niet vanzelfsprekend is, vinden wij het belangrijk om te verantwoorden wat wij in 2021 hebben gedaan voor inwoners, ondernemers en bezoekers van onze gemeente. Bij de uitvoering van onze opgaven hadden we, naast de hiervoor geschetste onzekerheden, ook te maken met uitdagingen zoals de arbeidsmarktkrapte, een oververhitte woningmarkt en de klimaatopgave. Binnen dit onzekere speelveld hebben we ingespeeld op dat wat direct nodig was. Tegelijkertijd zijn we nooit uit het oog verloren waar we het uiteindelijk voor doen; de volgende generaties. Oftewel blijven bouwen aan een sterk, sociaal en duurzaam ‘s-Hertogenbosch, waar mensen prettig wonen, goede zorg ontvangen, de stad beleven en kunnen ondernemen. We kunnen dit niet alleen. Samen met partners en inwoners van onze gemeente hebben we in dit lastige jaar de schouders er samen onder gezet. Vanaf deze plek willen wij iedereen die zich in dit bijzondere jaar hiervoor heeft ingezet, graag bedanken. 

Nog een jaar corona 
Ook in 2021 werden we op de proef gesteld door corona. Zo startte het jaar met een lockdown en een avondklok. Het binnen moeten blijven, het groeiende gemis van elkaar ontmoeten maar ook de continue onzekerheid rond het virus beperkten de levensvreugde voor iedereen. De kracht in onze samenleving om te blijven omzien naar elkaar door bijvoorbeeld lokaal te kopen en ondersteuning aan inwoners was nog steeds aanwezig. Velen voelden de verantwoordelijkheid om de druk op de ziekenhuizen te remmen. De ingestelde maatregelen zorgden echter ook voor andersdenkenden en manifestaties. Soms leverde dat spanningen op. Zo werden we op 25 januari opgeschrikt door een harde realiteit. Die avond leidde de rellen tot een spoor van vernielingen bij ondernemers in onze binnenstad. Hierop volgde een gevoel van machteloosheid en boosheid, dat gelukkig al de daaropvolgende dag omsloeg in veerkracht en betrokkenheid van inwoners en ondernemers met de gezamenlijke schoonmaakacties en steun voor getroffen ondernemers.  
Iets waar we als stad groots in zijn, en ook trots op mogen zijn. 

Samen leven, zorgen en ontmoeten 
Veilig wonen, leven, werken en ondernemen zijn in ’s-Hertogenbosch een groot goed. Samen met bewoners hebben we in alle wijken onderzoek gedaan naar de 'ervaren veiligheid' en zijn verbeterplannen opgesteld. Naast veilig, willen we dat inwoners alle kansen krijgen om gezond, gelukkig en inclusief te leven. We stimuleren een gezonde leefstijl én werken aan een gezonde leefomgeving. Gezond en gelukkig leven hangt helaas nog steeds in grote mate af van de plek waar je geboren bent. Dat is van invloed op de kansen die je krijgt in je leven én het aantal levensjaren.  
We werken dan ook aan het verkleinen van de (gezondheids-)kloof door het stimuleren van gezondheidspotentieel. En zetten stevig in op het vergroten van gelijke kansen voor iedereen.  
Gezond zijn en voelen betekent ook eenvoudig hulp kunnen vragen en krijgen. We hebben het daarom nog makkelijker gemaakt voor inwoners om passende ondersteuning te krijgen.  
Of het nu gaat over Eerste Hulp bij Geldzaken, het vinden van passend werk, ondersteuning uit de Wmo of jeugdzorg, we versimpelen en verbeteren onze processen en kiezen voor natuurlijke vindplaatsen waar inwoners hun (hulp)vraag kunnen stellen.  

Verstedelijking en ruimtelijke ontwikkelingen 
’s-Hertogenbosch groeit, is populair en volop in ontwikkeling. Als gemeente om in te wonen, als cultuurstad van het zuiden en als toonaangevende datastad. Maar, gecombineerd met een oververhitte woningmarkt en schaarse ruimte zorgt dit voor uitdagingen. Want naast betaalbare woningen vragen ook de bereikbaarheid, bedrijvigheid en vergroening om ruimte. Kortom, we kunnen ruimte maken door perspectieven slim te combineren. Daarom hebben we in 2021 richting gegeven aan het ontwikkelen en transformeren van de Spoorzone samen met de binnenstad tot één bruisend stedelijk gebied voor ’s-Hertogenbosch: de Brede Binnenstad. Hier komen opgaves samen. Omdat het zoveel disciplines raakt, bundelen we onze krachten en werken we intensief samen met de ministeries van BZK en I&W, Waterschap Aa en Maas, NS, ProRail en provincie Noord-Brabant. Waar ook perspectieven samenkomen, is de Bossche StadsDelta, met de Lage Diezebrug als een nieuwe, toegankelijke rode loper tussen de gebieden aan beide zijden van de Dieze.  

Wonen en reizen 
Helaas is het in 2021 voor veel mensen nog moeilijker geworden om een huur- of koopwoning te vinden in de gemeente ’s-Hertogenbosch. De woningopgave is enorm en vraagt niet alleen om snelle en betaalbare oplossingen, maar ook duurzame en energieneutrale.  
Met het toevoegen van 800 woningen verspreid over de gemeente, en waarvan een groot deel in de sociale huur, zijn we op de goede weg. Maar we zijn er nog niet. Daarom kijken we ook hier naar innovatieve oplossingen zoals tijdelijke flexwoningen en kijken we ook naar andere instrumenten om te kunnen sturen op de betaalbaarheid van woningen, de leefbaarheid in wijken en het toewijzen van woningen aan doelgroepen. En voor de komende jaren bereidden we nog meer koop- en huurwoningen voor, zoals met het Ambitiedocument Omgeving Station Oost, dat is vastgesteld door uw raad.  
In 2021 hebben we ook flinke stappen gezet op het gebied van bereikbaarheid en vervoer. In de binnenstad ligt het accent op het stimuleren van fietsen, lopen, deelmobiliteit en openbaar vervoer. We willen het autoverkeer van en naar de binnenstad verminderen. De Van Berckelstraat is nu aangemerkt als centrale fietsroute en belangrijke doorstroomroute voor het openbaar vervoer. En we kijken naar oplossingen voor de logistiek, zoals de Green Deal die we in 2021 sloten met partijen om in 2025 de binnenstad schoon en slim te bevoorraden.  

Energie en klimaat  
We willen dat ’s-Hertogenbosch in 2050 groen, schoon, niet te nat of te droog en klimaatneutraal is en grondstoffen zoveel mogelijk hergebruikt. En met de overstromingen in Limburg afgelopen zomer, kwamen de gevolgen van klimaatverandering dichterbij. Daarom werken we hard aan de klimaatopgave en de energietransitie. Zoals met het project in de Duurzame Polder, waar we het opwekken van duurzame energie combineren met wonen, gezondheid, landbouw, natuur en water. En met de uitvoering van de eerste tranche van 100 hectare zonnevelden. De ambitie om a ardgas vrij te worden, hoort hier ook bij. Hiervoor zoeken we samen met bewoners, corporaties, ondernemers en netbeheerder Enexis naar de beste oplossingen, zoals in onze proefbuurten. En tenslotte zijn het verduurzamen en isoleren van woningen, en het verlagen van de energierekening, belangrijk voor iedereen. Want helaas blijven de stijgende energieprijzen een zorg. We maakten subsidies, adviezen en energietegoedbonnen beschikbaar. En met het instellen van de noodvoorziening ‘Schrijnende situaties armoede’, braken we een lans voor die inwoners waar de stijgende energieprijzen een direct effect hadden op hun bestaanszekerheid.  

Cultuur 
Corona had, net als in 2020, opnieuw een grote impact op de cultuurstad van het zuiden, ’s-Hertogenbosch. Oeteldonk was digitaal. Theaters, culturele-, wijk- en buurtcentra waren lang dicht, net als vele andere verenigingen. De cultuursector had het zwaar. Hoewel de gemeente en het Rijk ook in 2021 veel culturele organisaties hebben ondersteund, zullen de gevolgen nog een lange tijd merkbaar zijn. Toch hebben we in 2021 stappen gezet voor de verdere ontwikkeling van Cultuurstad van het Zuiden. Zoals met de toekomstplannen voor Huis73 en het bouwen aan een professionele citymarketing organisatie Den Bosch Partners. En met de duurzame verbouwing van het Huis van Bosch en de vernieuwbouw van het Theater aan de Parade in volle gang. Kunst kwam in 2021 naar de openbare ruimte, op afvalcontainers. Voor iedereen te zien tijdens een ommetje in de buurt. En aan het eind van het jaar kwam het heugelijke nieuws over de nieuwe topcollectie voor het Noord-Brabantsmuseum en de mogelijkheid voor het Designmuseum om door te groeien in de toekomst.   

Data  
Het aantal ICT-bedrijven in ’s-Hertogenbosch groeit en er is een plan van aanpak gemaakt voor een Delta Data community. Om in ’s-Hertogenbosch de verbinding te versterken met de lokale data-economie en het data-ecosysteem, is afgelopen jaar samen met andere partners ingezet op de doorontwikkeling van JADS. En het proces voor de BrabantRing werd door corona versneld. Samen met de provincie en de B5-steden richten we een gesloten netwerk op, voor veilige digitale verbindingen tussen maatschappelijke organisaties en bedrijven in onze regio. Zodat Brabanders betrouwbaar, snel en veilig contact kunnen hebben met de overheid, het ziekenhuis of school. En gezien de groeiende impact op de samenleving, was het dan ook heel belangrijk dat de Dataweek 2021 in het teken stond van de kansen en risico’s van data voor maatschappelijke vraagstukken. 

Samenwerking 
Ook als het gaat om politiek-bestuurlijke ontwikkelingen was er afgelopen jaar genoeg in beweging. In januari trad het kabinet af naar aanleiding van de toeslagenaffaire. Dit zorgde voor minder vertrouwen in de overheid en gaf ook onrust in de samenleving. Ook de (financiële) zorgen over bijvoorbeeld het gemeentefonds, de jeugdzorg en Participatiewet hielden aan. En de inwerkingtreding van de Omgevingswet werd opnieuw uitgesteld. Dit alles gaf ook onzekerheid voor de opgaven waar we samen aan werken. Tegelijkertijd maakten we ook stappen met elkaar. In Brabantstad werkten we wederom intensief samen en ook de samenwerking in de Regio Noordoost Brabant groeide op meerdere fronten, mede dankzij de Regiodeal die goed op stoom is gekomen in 2021. En met de installatie van het nieuwe Brabantse college van Gedeputeerde Staten werd nog meer kracht gezet achter grote opgaven als de Spoorzone, de klimaatopgave, onze bereikbaarheid, de energietransitie en de BrabantRing, die we samen met de provincie bewerkstelligen.  

Kracht en perspectief voor de toekomst 
De opgaven van nu en voor de toekomst blijven onverminderd groot. De effecten van de coronapandemie, de energietransitie, het klimaat en de wooncrisis vragen de inzet en betrokkenheid van velen. Dit vraagt van ons een mate van wendbaarheid maar nog meer willen we perspectief bieden aan de samenleving. Dat doen we door inzicht te bieden in wat de plannen van nu betekenen voor komende generaties. Terugblikkend op 2021 hebben we, zoals hiervoor geschetst, samen met de samenleving mooie stappen gezet. De gemeentelijke organisatie stond hierbij eveneens voor grote uitdagingen. Wederom werkten veel medewerkers vanuit huis en opnieuw wisten zij, net als de collega’s in de wijk, op kantoor en bij WeenerXL, verbinding te houden met elkaar en met de samenleving. Ook hier is de menselijke maat een belangrijke sleutel, want naast de huidige terugkeer naar het werken op het Stadskantoor hebben we ook te maken met een stevige arbeidsmarktkrapte. We zien met elkaar dat de kracht van de Bossche netwerken en de betrokkenheid van onze inwoners vertrouwen geven voor de toekomst. Zeker in deze tijden van onzekerheid en grote veranderingen die eraan zitten te komen, is het goed dat we met elkaar dat perspectief vasthouden en samen aan die toekomst blijven werken.